Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı tarafından solunum rahatsızlıklarında solunum rehabilitasyonu tedavisinin öneminin vurgulanması ve bu alandaki farkındalığının artırılması için 10-16 Mart 2024 tarihleri arasında ilan edilen “Pulmoner Rehabilitasyon Haftası” dolayısıyla bir açıklama yapan TÜSAD Solunum Rehabilitasyonu Çalışma Grubu, kronik solunum hastalıklarının tedavisinde etkili ve faydalı bir yöntem olduğunun kanıtlanmış olmasına karşın, ülkemizde ve dünyada bu alanda çalışan merkezlerin yetersiz olduğuna vurgu yaparak, “Solunum rehabilitasyonu merkezlerinin sayısı artırılarak ve kalifiye personel yetiştirerek hastaların bu tedaviye erişimi kolaylaştırılmalı” çağrısı yaptı.
TÜSAD Solunum Rehabilitasyonu Çalışma Grubu Başkanı Prof. Dr. Gazi Gülbaş tarafından yapılan açıklamada, solunum rehabilitasyonunun akciğer hastalıklarının tedavisinde destekleyici olarak, aynı zamanda akciğer ameliyatları öncesi ve sonrası ile akciğer nakli öncesi ve sonrası uygulanabilen bir tedavi olduğunu belirtti. Gülbaş, bu bütüncül tedavi hakkında en çok merak edilenlere de yanıt verdi.
- Solunum rehabilitasyonu tedavisi nedir?
Solunum rehabilitasyonu, kalıcı ve müzmin solunum sıkıntısı olan hastalarının fiziksel ruhsal durumlarını düzeltmeyi ve sağlık durumunu iyileştirici kalıcı davranışlar kazandırmayı hedefleyen tedavi yöntemidir. Bu tedavi yöntemi hasta değerlendirmesini takiben hastaya özgü egzersiz programı, eğitim ve davranış değişikliği gibi yaklaşımları içeren, kapsamlı, farklı bölümlerin işbirliği ile verilen tedavi yaklaşımlarının bütünüdür. Egzersiz programının yanı sıra, beslenme, psikososyal destek ve olumlu ve kalıcı davranış değişikliklerini amaçlayan eğitim bileşenlerini içerir.
- Solunum rehabilitasyonunun faydaları nedir?
Tıp tarihi göz önünde bulunduğunda oldukça yeni bir tedavi yöntemidir. Bin dokuz yüz altmışların sonunda faydasını gösteren çalışmalar yayımlanmıştır. Solunum rehabilitasyonu, kronik solunum sıkıntısı nedeniyle günlük yaşamı kısıtlı olan hastaların günlük işlerinde başkalarının yardımına daha az ihtiyaç duymalarını ve yaşam kalitelerinin artmasını sağlarken hastaneye yatışlarını azaltarak tedavi giderlerinde önemli oranda tasarruf sağlar. Kronik solunum sıkıntısı olan hastaya uygulanan Solunum rehabilitasyonu programı nefes darlığını azaltırken, hastanın özgüvenini artırır, sosyal izolasyonunu azaltır, egzersiz kapasitesini artırır ve hastanın tedaviye ve hayata daha sıkı bağlanmasını sağlar.
- Solunum rehabilitasyonu hangi hastalara uygulanır?
İlerleyici nefes darlığı ile seyreden astım, KOAH, bronşektazi akciğer dokusu sertleşmesi gibi akciğer hastalıklarında, göğüs duvarı bozukluklarında, akciğer zarı hastalıkları, kas ve iskelet sistemini etkileyen kas ve sinir hastalıklarının tedavisinde kullanılır. Ayrıca, akciğer kanserinde, akciğer ameliyatları öncesi ve sonrası, akciğer nakli öncesi ve sonrası uygulanan solunum rehabilitasyonu yapılan ameliyatların başarısını artırırken, oluşabilecek yan etkileri azaltmaktadır. Uzun süre yoğun bakım ünitesinde yatan hastaların solunum cihazından ayrılmasını kolaylaştırırken, hastanede yatış süresini kısaltır. COVID-19 geçiren ve akciğerlerinde kalıcı hasar kalan hastaların tedavisinde fayda sağlar.
- Solunum rehabilitasyonu nasıl uygulanır?
Detaylı bir şekilde tıbbi değerlendirilmeden sonra, her hastanın ihtiyacına göre egzersiz programı, beslenme, eğitim, psikososyal destekten oluşan bir solunum rehabilitasyonu programı planlanır. Hastalığın şiddetine, hastanın koşullarına göre 6-12 haftalık tedavi programı yapılır. Solunum rehabilitasyonu tedavisi ünitede ayaktan veya hastanede yatarak veya iletişim araçlarıyla uzaktan uygulanabilmektedir.
- Pulmoner Rehabilitasyon Haftası’nın önemi nedir?
Pulmoner rehabilitasyonnun etkinliği ve faydası gösterilmiş olmasına rağmen, ülkemizde ve dünyada merkez sayısı oldukça az, hastaların merkezlere erişim oranları oldukça sınırlıdır. Örneğin Kanada’da KOAH hastaların sadece binde üçü solunum rehabilitasyonu merkezine erişebilmektedir. Hastalar ve hatta hekimler tarafından yeterince farkında olunan bir tedavi yöntemi değildir. Bu alanda yetişmiş hekim ve sağlık personel sayısı da yetersizdir. Sağlık Bakanlığı pulmoner rehabilitasyon farkındalığının artırılması için 10-16 Mart 2024 tarihleri arasında “Pulmoner Rehabilitasyon Haftası” ilan etmiştir.
- TÜSAD’ın bu alandaki çalışmaları nelerdir?
Ülkemizde solunum rehabilitasyonu merkezi sayısının artırılması kalifiye personel sayısının artırılması, hastaların erişiminin kolaylaştırılması açısından önemlidir. Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği Solunum Rehabilitasyon Çalışma Grubu olarak solunum rehabilitasyonu alanında hekimlerin ve sağlık personellerinin kurs, sempozyum ve benzeri bilimsel toplantılarla bilgi düzeylerini artırmayı hedefliyoruz. Kitle iletişim araçları yoluyla hasta ve yakınlarının farkındalığını artırmayı amaçlıyoruz.
- Kronik solunum yetersizliği olan hastalara önerileriniz nelerdir?
- Daha aktif bir yaşam sürmeleri,
- Ekonomik koşullarının elverdiği ölçüde sağlıklı beslenmeleri,
- Hekimlerinin önerdiği aşıları zamanında yaptırmaları,
- İlaç tedavilerini doğru ve zamanında kullanmaları,
- Pulmoner rehabilitasyon programından faydalanmak için pulmoner rehabilitasyon merkezine başvurmalarını öneririz.
- Sağlıklı insanlara önerileriniz nelerdir?
- Sporu yaşamlarının bir parçası haline getirmeliler.
- Eğer spor yapma imkanları yoksa, haftada 5 gün 45 dakika tempolu yürüyüş yapmalılar.
- Tütün ve ürünleri zararlı alışkanlıklardan uzak durmalılar.
- Düzenli ve sağlıklı beslenmeliler.
